Ubuntu GNU / Linux Komutları

Ubuntu GNU / GNU Linux dağıtımı grafik arayüze sahip bir işletim sistemidir. Ancak sunucu işletim sistemlerinde grafik arayüzü tercih edilmez ve ssh client erişimi ile yönetilmektedir. Bu nedenle GNU / Linux işletim sistemlerinde eğer tecrübe kazanmak istiyorsanız, komutlar hakkında bilgi sahibi olmanız gerekmektedir. Komutlar sadece ubuntuda geçerli değildir. Linux dağıtımlarının hepsinde kullanabilirsiniz.

Ubuntu 20.04 LTS dağıtımında CTRL + ALT + T tuşlarına basarak terminali açabilir yada uygulamalar içerisinde terminal araması yaparak başlatabilirsiniz.

clear ekranı temizlemek için kullanılır.

–help tüm komutların kullanımı hakkında bilgi verir.

man komutu help gibi komut hakkında bilgileri verir. ancak daha kapsamlıdır.

history komutu sizin daha önce çalıştırdığınız komutları listelemektedir.

üst ok tuşuna basarak ta son çalıştırdığınız komutları görebilir ve tekrar çalıştırabilirsiniz.

uname işletim sisteminiz hakkında bilgileri vermektedir. –all parametresi ile tüm bilgileri ekrana basabilirsiniz. man komutu ile birlikte diğer parametreler hakkında bilgi alabilirsiniz.

pwd bulunduğunuz dizinin yolunu göstermektedir.

ls bulunduğunuz dizin içerisindeki klasör ve dosyaları listeler

cd dizin değiştimek için kullanılmaktadır.

cd .. yada cd – komutu ile bir önceki dizine geri dönebilirsiniz.

komutun yada klasörün birkaç harfini yazdıktan sonra TAB tuşuna basarsanız terminal otomatik olarak tamamlayacaktır.

nano editör ubuntu dağıtımında standart olarak gelen uygulamalardan biridir. yeni bir metin dosyası oluşturmak, düzenlemek yada görüntülemek için kullanabilirsiniz.

düzenledikten sonra CTRL + O tuşlayarak kaydedebilir ve CTRL + X ile editörden çıkabilirsiniz. Bulunduğunuz dizinde teknoforum.txt dosyası oluşturulacaktır.

cat metin dosyasının içeriğini terminalde göstermektedir. nano editörde ayrı bir uygulamada görüntülenmektedir, ancak cat komutu terminale basar.

cp dosya kopyalamak için kullanılır. ayrı bir dizine kopyalamak yada aynı dizinde farklı bir isimle kopyasını oluşturmak için kullanılır.

mv komutu: dosyaları taşımak için kullanılır. cp komutunda olduğu gibi farklı isimle kaydedebilirsiniz.

mkdir yeni klasör oluşturmak için kullanılır

rmdir klasör silmek için kullanılır. dolu klasörleri silmemektedir.

rm dosyaları silmek için kullanılır. bir klasörü içerisindeki dosyalar ile birlikte klasörü silmek için -r parametresi ile kullanmanız gerekir.

touch boş bir dosya oluşturmak için kullanılır. nano ile editörü kullanarak oluşturabilirsiniz. ancak düzenlemeniz gerekmeyen sadece dosya oluşturmanız gereken durumlarda touch komutunu kullanabilirsiniz.

find komutu klasör ve klasör içerisindeki dosyaları listelemek için kullanılır.

eğer klasörde çok fazla dosya bulunuyorsa find komutu ile birlikte dosya adını yazarak arama yapabilirsiniz.

grep dosya içerisinde belirli kelimenin geçtiği satırı okumak için kullanılır

terminaldeki asıl kolaylığı ise ekran çıktısında ilgili satırı almak için kullanılır. her komutla birlikte grep komutunu kullanabilir ve ilgili satırı çekebilirsiniz.

sudo terminalde yönetici iznine sahip olmak için kullanılır. terminalde yetki kısıtlamaları bulunan komutları çalıştırmak için root olmanız gerekir. ubuntuda sudo su komutu ile root olabilirsiniz.

df diskleri ve kullanımını görüntülemektedir. -m parametresi ile kullanırsanız megabyte olarak görüntüleyecektir.

sadece sda5 diskini görüntülemek için grep ile keselim

du klasördeki dosyaların boyutunu görüntülemek için kullanılır

head bir dosyanın ilk 10 satırını yada dosyanın başında -n parametresi ile belirttiğiniz kadar satırı görmek için kullanılır. n parametresi girilmez ise varsayılan değer 10 satırdır.

tail komutu head komutunun tersine sondan 10 satırı yada -n parametresi ile belirttiğiniz kadar satırı göstermektedir.

diff iki dosyayı kıyaslamak ve farklarını bulmak için kullanılır.

4. ve 5. satırın farklı olduğunu görüntülemiş olduk.

tar seçtiğiniz dosyaları arşiv dosyası yapmak için kullanılır. –help parametresi ve –usage parametresi ile kullanımını inceleyebilirsiniz.

-c paramatresi arşiv dosyası oluşturmak için -x parametresi arşivi açmak için kullanılır. -f parametresi ise dosya adını belirtmek için

chmod dosya izinlerini değiştirmek için kullanılır. sunucu üzerinde yapacağınız değişiklikler için dikkatli olmanız gerekmektedir. genellikle

chmod 777 dosyaismi

komutu ile izin verilmesi belirtilir internette. ancak ciddi açıklara neden olabilir bu durum. çünkü dosyaya tüm kullanıcılar için okuma,yazma ve çalıştırma izni tanımlamış olacaksınız.

Yetkineldirme işlemlerini detaylı incelemek yerinde olacaktır. Gökhan Mankara bu konuda detaylı bir makale hazırlamış. Tavsiye ederim.

https://www.gokhanmankara.com/2009/10/chmod-komutu-ve-kullanimi/

chown komutu bir dosyanın sahipliğini bir kullanıcıya atamak için kullanılır.

top komutu çalışmakta olan uygulamaları ve cpu, ram kullanımlarını anlık olarak görüntülemektedir.

ps ux komutu ile çalışan uygulamaları ve pid değerini öğrenebilirsiniz.

kill komutu ile birlikte pid değerini yazarak uygulamayı sonlandırabilirsiniz.

kill 2334 komutunu çalıştırarak eset uygulamasını kapattım.

ping komutu herhangi bir makineye erişiminizin olup olmadığını kontrol etmek için kullanabilirsiniz. windows işletim sisteminde 4 kez ping gönderdikten sonra durmaktadır -t parametresini kullandığınızda sürekli olarak ping atmaktadır. ancak linux üzerinde parametre gerekmeden sürekli olarak ping atmaktadır. CTRL + C tuşlayarak durdurabilirsiniz.

wget komutu ile terminal üzerinden dosya indirebilirsiniz.

wget http://teknoforum.org/wp-content/uploads/File/linux-nasil-okunur/linus.zip

komutunu çalıştırdığınızda linus torvalds’ın ses kaydını indireceksiniz.

jobs komutu arka planda çalıştırdığınız komutları görüntülemek için kullanılır.

https://releases.ubuntu.com/20.04.1/ubuntu-20.04.1-desktop-amd64.iso

komutu ubuntu iso dosyasını indirecektir.

https://releases.ubuntu.com/20.04.1/ubuntu-20.04.1-desktop-amd64.iso &

sonuna ekleyeceğiniz & parametresi komutun arkaplanda çalışmasını sizin terminalde çalışmaya devam etmenizi sağlayacaktır.

aynı zamanda wget-log.1 dosyasına logları kaydedilecektir. wget dosyasının son satırını tail ile okursanız % kaç indirme tamamlandığını görebilirsiniz.

aynı zamanda jobs komutu ile çalışmaya devam edip etmediğini görüntüleyebilirsiniz.

job 3736 pid değeri ile başlatıldığı için eğer isterseniz kill komutu ile işlemi sonlandırabilirsiniz.

Saygılarımla,